Komu ma służyć Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego? Wymagania merytoryczne. Obiekty, dla których wymagane jest opracowanie.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest dokumentem, który powinien odzwierciedlać stan rzeczywisty warunków ochrony przeciwpożarowej danego obiektu. Celem opracowania IBP jest ustalenie sposobów postępowania na wypadek pożaru oraz innego miejscowego zagrożenia. Instrukcja opisuje wymagania ochrony przeciwpożarowej w zakresie technicznym, organizacyjnym oraz porządkowym jakie należy spełniać eksploatując dany obiekt. 

Czym nie jest instrukcja bezpieczeństwa pożarowego? Często spotykamy opracowania, w których autor dokonał analizy warunków ochrony przeciwpożarowej. Tym samym wykazując niespełnione konkretnego przepisu, np. klatka schodowa w obiekcie nie została obudowana i zamknięta drzwiami dymoszczelnymi oraz wyposażona w urządzenia służące do usuwania dymu. W naszej ocenie IBP powinna oddawać stan faktyczny obiektu – a nie jaki powinien być!

Kto jest zobowiązany do opracowania i wdrożenia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego? Zwolnienia z opracowania dokumentu.

Właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu (bądź części obiektu stanowiącej odrębną strefę pożarową), przeznaczonego do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych i magazynowych oraz inwentarskich. Ponadto właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów, których dotyczy obowiązek opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, są również odpowiedzialni za jej wdrożenie. 
          Przepisy przewidują zwolnienie z obowiązku opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego w przypadku niewielkich obiektów (lub ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe), a mianowicie:

• Użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych i magazynowych, których kubatura brutto nie przekracza 1000 m³;
• Inwentarskich, których kubatura brutto nie przekracza 1500 m³;
• Stref pożarowych obiektu innego niż budynek o powierzchni nieprzekraczającej 1000 m².

Powyższe zwolnienie z obowiązku opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego dotyczy obiektów oraz stref pożarowych,
w których nie występuje strefa zagrożenia wybuchem. W innym wypadku opracowanie jest wymagane pomimo niewielkiego rozmiaru obiektu.

Jaki jest zakres merytoryczny instrukcji bezpieczeństwa pożarowego?

Nowelizacja wprowadzająca w 2010 r. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów skutkowała doprecyzowaniem zawartości merytorycznej instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Obowiązujący, minimalny zakres instrukcji bezpieczeństwa pożarowego:

1. warunki ochrony przeciwpożarowej wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem;
2. określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym
   i czynnościom konserwacyjnym;
3. sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;
4. sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane;
5. warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania;
6. sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji;
7. zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami;
8. wskazanie osób opracowujących instrukcję;
9. plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących
   w szczególności:

• powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku,
• odległości od obiektów sąsiadujących,
• parametrów pożarowych występujących substancji palnych,
• występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych,
• kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach,
• lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem,
• podziału obiektu na strefy pożarowe,
• warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych,
• miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
• wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych,
• hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
• dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony; 

Aktualizacja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.

Obowiązujące przepisy nakładają wymagania w zakresie aktualizacji instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, co najmniej raz na dwa lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpłynęły na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.

Komu służy instrukcja bezpieczeństwa pożarowego?

Rzetelnie sporządzona instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna stanowić kompendium wiedzy w zakresie ochrony przeciwpożarowej konkretnego obiektu, strefy pożarowej. Informacje zawarte w dokumencie powinny stanowić źródło informacji podczas szkoleń z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Spełniając obowiązek wdrożenia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego Właściciel (Zarządca lub użytkownik) obiektu wypełnia tym samym powinność zapoznania pracowników
z przepisami przeciwpożarowymi.

Dokument ten powinien może zostać wykorzystany podczas prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych przez Jednostki Ochrony Przeciwpożarowej. Z uwagi na charakter działań ważne jest aby instrukcja znajdowała się w miejscu łatwo dostępnym, np. całodobowo obsługiwana portiernia, pomieszczenie ochrony. W obiektach, które nie funkcjonują całodobowo zaleca się umieszczenie dokumentu 
w specjalnej szafce zawieszonej w miejscu widocznym i dostępnym dla Strażaków. Doświadczenie pokazuje, że częścią instrukcji, która rzeczywiście może zostać wykorzystana podczas działań ratowniczo-gaśniczych są plany graficzne. Stąd istotna jest jakość przygotowanego opracowania graficznego.

Kolejną grupą docelową, która może wykorzystać instrukcję są przedstawiciele wydziału kontrolno-rozpoznawczego Państwowej Straży Pożarnej. Podczas czynności kontrolno-rozpoznawczych, dokument ułatwi funkcjonariuszom zapoznanie się
z warunkami ochrony przeciwpożarowej dla danego obiektu.

Ponadto instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest dokumentem wymaganym przez firmy ubezpieczeniowe, w przypadku ubezpieczenia od zagrożeń pożarowych dużych obiektów.